شنزن

اطلاعات عمومی درباره شنزن

شهر شنزن در استان گوانگدونگ (Guangdong) چین در شمال هنگ کنگ واقع شده است و رودخانه باریکی این شهر را از هنگ کنگ جدا می‌کند. شنزن در مسیر بین هنگ کنگ و گوانجو پایتخت استان گوانگدونگ و سومین شهر بزرگ چین قرار گرفته است. از مسیر شمال غربی مسافت بین شنزن و گوانجو تقریبا ۱۰۰ کیلومتر است.

شنزن تا پیش از سال ۱۹۸۰ تنها یک شهر کوچک بازاری بود که ۳۰۰۰۰ نفر بیشتر جمعیت نداشت. روند رشد و توسعه شنزن زمانی کلید خورد که دولت چین این شهر را به عنوان یکی از پنج منطقه ویژه اقتصادی چین اعلام کرد. پس‌ازاین ماجرا شهر روی غلتک رشد افتاد بطوریکه امروزه کلان‌شهری کاملا برنامه‌ریزی‌شده است که میلیون‌ها نفر جمعیت دارد.

شنزن در لیست شهرهای خلاق یونسکو (UNESCO Creative Cities) ثبت‌شده است و در رتبه دوم لیست «۱۰ شهر برتر دنیا که باید در سال ۲۰۱۹ دیدن کنید» قرار گرفته که انتشارات Lonely Planet (ناشر کتاب‌های راهنمای تور) منتشر کرده است. شهر شنزن در کنار اهمیت بین‌المللی که دارد شهر و مقصد سفر بسیار محبوبی برای خود چینی ها نیز بشمار می‌آید.

جاذبه های گردشگری شنزن

درست است که گفتیم در شنزن  نباید مثل سایر شهرهای چینی به دنبال بناهای تاریخی و قدیمی باشید اما این به آن معنا نیست که وقتی به شنزن  سفر می‌کنید هیچ جای دیدنی وجود ندارد. مناطق زیبایی در این شهر مدرن و اقتصادی هستند که حتما باید سری به آن‌ها بزنید. بهترین پارک‌های موضوعی دنیا را می‌توانید در شنزن ببینید اما این تنها دلیلی نیست که سالانه میلیون‌ها گردشگر را به سمت شنزن می‌کشاند. این شهر اقتصادی و مهم چین به سرعت شکوفا شد بطوریکه تقریبا با شهر جدیدی سروکار دارید. معماری چشمگیری که شما را سرجایتان میخکوب می‌کند، مناظر و چشم‌اندازهای پویای آثار هنری فرهنگی، رستوران‌ها، بار و مراکز خرید در کنار پارک های زیبا و متعدد از دیگر دلایلی هستند که گردشگران شنزن را برای گذراندن تعطیلات و تفریح انتخاب می‌کنند.

برخی از معروفترین سواحل چین هم در شنزن قرار دارند که خبر خوبی برای دوستداران دریا و شنا است. بهترین سواحل شنزن در شبه جزیره داپینگ (Dapeng) واقع‌شده‌اند که در سال ۲۰۰۶ از سوی مجله نشنال جغرافیای چین کاندیدای زیباترین خطوط ساحلی این کشور شد.

شاید شنزن برخلاف سایر شهرهای بزرگ چین مکان مناسبی برای گردشگران اهل تاریخ نباشد چرا که اماکن تاریخی به‌اندازه سایر کلان‌شهرها در اینجا دیده نمی شوند. اما نگران نباشید، در گوشه و کنار شهر می‌توانید آثار دژها و معابد قدیمی و اماکن وابسته به فرهنگ هاکا (Hakka) و تصاحب هنگ کنگ پس از جنگ تریاک (Opium Wars) را ببینید. شنزن شهری بزرگ و جدید است به همین خاطر تعجبی ندارد که به هر جای آن‌که نگاه می کنید ساختمان‌های مدرن، و خیابان‌های جدول‌کشی شده منظم ببینید. این شهر از نظر حمل‌ونقل نیز در سطح بالایی از رضایت قرار داشته و حمل‌ونقل عمومی شماره یک دنیا و دوستدار محیط‌زیست را در اختیار دارد. نکته جالب و دوست‌داشتنی درباره شنزن زمین مسطح و هموار آن است که در میان شهرهای چین مناسب ترین شهر برای معلولان بشمار می‌آید.

نام شهر شنزن

کلان شهر شنزن تقریبا جدید است و قدمت طولانی ندارد اما نخستین بار در دوران سلطنت سلسله مینگ در سال ۱۴۱۰ نام این شهر در تاریخ ذکر شد. مردم محلی منطقه هاکا به زهکش مزارع شالی «زِن/ژن» می‌گفتند و ترجمه تحت‌اللفظی شنزن/شنزن  یعنی «زهکش عمیق». منطقه جغرافیایی که امروزه این شهر در آن واقع‌شده است پر از نهر و رودخانه و مزارع شالی‌کاری با زهکش‌های عمیق است. به لطف توسعه و پیشرفت قابل توجه شنزن در اقتصاد و صنایع فناوری، لقب « Silicon Valley چین» را به شنزن داده اند.

جغرافیای شنزن

شنزن در دلتای رودخانه مروارید (Pearl River) در مرز شمال و شمال شرقی هویژو (Huizhou) واقع شده است، از شمال و شمال غربی با دونگوان (Dongguan)، از غرب با لینگ دینگ یانگ (Lingdingyang) و رودخانه مروارید، در شرق با خلیج میرس (Mirs Bay)، و بالاخره از جنوب با هنگ کنگ همسایه و هم مرز است. شنزن در ۱۰۰ کیلومتری گوانگژو مرکز استان گوانگدونگ واقع شده است. طول شنزن از شرق به غرب ۸۱٫۴ کیلومتر است و کوتاه ترین قسمت شهر از شمال به جنوبش ۱۰٫۸ کیلومتر است. شهری پر از رودخانه روان و کانال های آب که مجموع شان به بیش از ۱۶۰ می‌رسد مثل رودخانه شنزن، رودخانه مائوژو (Maozhou River) و رودخانه لانگ گانگ (Longgang River). این شهر ۲۴ مخزن آب با ظرفیت کل ۵۲۵ میلیون تن نیز دارد.

توزیع

از زمان شروع منطقه اقتصادی ویژه تا جولای سال ۲۰۱۰ تنها بخش‌های لوهو (Luohu)، فوتیان (Futian)، نان شان (Nanshan) و یانتیان (Yantian) زیرمجموعه شنزن بودند اما پس‌ازآن با رشد پنج برابری تعداد نواحی تحت اداره شنزن به ۹ ناحیه رسید و یک بخش جدید (New District) هم به آن اضافه شد.

لوهو مرکز تجاری و مالی شنزن است که از جنوب با هنگ کنگ همسایه است. دولت شهری در قلب منطقه ویژه اقتصادی در ناحیه فوتیان واقع شده است. مرکز فناوری و تکنولوژی پیشرفته شنزن، نان شان بوده که در غرب ناحیه فوتیان واقع شده است. بائوان (Bao'an) در شمال غربی و لانگ گانگ در شمال شرقی شنزن مرکزی پیش از این جزو منطقه ویژه اقتصادی شنزن نبودند. ناحیه یانتیان جایی است که بندر یانتیان یکی از شلوغ ترین ترمینال های کانتینری دنیا در آنجا واقع شده است.

آب و هوای شنرن

شنزن تقریبا در جنوب مدار راس السرطان واقع شده است اما به خاطر گردبادهای هوایی سیبری از آب‌وهوای گرم، شرجی، نیمه استوایی تحت تاثیر بادهای موسمی برخوردار است. شنزن به لطف تاثیرات دریای جنوب چین، زمستان‌های نسبتا خشک و معتدلی دارد. اوایل زمستان هوا خشک است و به‌تدریج شرجی و ابری می‌شود. معمولا خبری از یخبندان نیست.

اما تا دلتان بخواهد مه گرفتگی زیاد در شنزن دیده می‌شود؛ براساس گزارش‌های هواشناسی حدود ۱۰۶ روز از سال شنزن هوایی مه‌آلود دارد که بیشتر در بهار و زمستان اتفاق می‌افتد. بهارهای شنزن بخصوص اوایل بهار بیشترین میزان ابر در آسمان را دارند. فصل بارندگی از آوریل شروع شده و تا پایان سپتامبر یا اوایل اکتبر ادامه دارد.

بادهای موسمی روی آب‌وهوای شنزن تاثیر گذاشته است که بیشترین میزان وزش بادهای موسمی هم با اختلاف زیاد به تابستان‌های داغ و شرجی شنزن می‌رسد. البته گرمای هوا معمولا غیرقابل تحمل نمی‌شود، درحقیقت دمای هوا در شنزن به ندرت بیشتر از ۳۵ درجه سانتیگراد برسد. براساس گزارش‌های هواشناسی هم تنها ۲٫۴ روز در کل سال دمای هوا و گرمای این شهر اقتصادی بیشتر از ۳۵ درجه می‌شود.

هرچند در این شهر از هوای داغ و آفتاب سوزان در امان هستید اما خبر بد اینکه شنزن از نظر جغرافیایی در منطقه‌ای واقع شده که در معرض باران های سیل‌آسا قرار دارد بطوریکه ۹٫۷ روز میزان بارندگی آن به ۵۰ میلی متر یا بیشتر رسیده و میانگین ۲٫۲ روز هم حداقل ۱۰۰ میلی تر بارندگی دارد. نیمه دوم پاییز البته خبری از بارندگی نیست. میانگین بارندگی سالانه حدود ۱۹۷۰ میلی متر است که بخشی از آن در تابستان و اوایل پاییز به صورت توفان از سمت شرق شهر را درمی‌نوردد. بیشترین دمای ثبت‌شده شنزن بین ۰٫۲ درجه سانتیگراد در ۱۱ فوریه ۱۹۵۷ تا ۳۸٫۷ درجه سانتیگراد در ۱۰ جولای ۱۹۸۰ است.

تاریخچه شنزن

نخستین یافته‌های باستان‌شناسی در منطقه شنزن، تکه های کوچکی هستند که در سایت شیان تولینگ در خلیج داپینگ کشف شدند و قدمت شان به ۵۰۰۰ سال پیش از میلاد باز می گردد. از زمان سلسله هان در قرن سوم پیش از میلاد، این شهر مرکز توجه نمک (نمک زار) بوده و زمین هایش مورد حمایت امپراتوری قرار داشت. حتی امروزه هنوز هم برکه های شور را می‌توان در غرب شنزن و اطراف رودخانه مروارید دید. پیوند نمک با شهر شنزن پیوندی دیرینه است و ترجمه تحت‌اللفظی منطقه یانتیان «مزارع نمک» می‌شود که روزگار قدیم را یادآور می‌شود.

نانتو، شهر باستانی

از زمان باستان شهر نانتو (Nantou) مرکز سیاسی ناحیه‌ای بود که امروزه شنزن نامیده می‌شود. در سال ۳۳۱ پس از میلاد، تغییرات سیاسی شش کشوری که بخش اعظم نواحی مدرن جنوب شرقی گوانگدونگ را تشکیل می‌دادند را باهم ترکیب و به یک استان به نام دونگوان تبدیل کرد و نانتو مرکز اداری آنجا تعیین شد.

نانتو به غیر از مرکز سیاسی و تجارت نمک از اهمیت استراتژیک نیز برخوردار بود چراکه به لطف واقع‌شدن در مسیر اصلی تجارت به هند، خاورمیانه و امپراتوری روم شرقی که از نزدیکی گوانجو شروع می‌شد، نانتو مرکز خرید مهمی برای تجارت جهانی به شمار می‌رفت.

از قرن هشتم به بعد نانتو به مرکز تجاری و بازرگانی مهمی تبدیل شد و براساس گزارش‌های به دست آمده نانتو محل توقف کشتی‌های بازرگانی خارجی پیش از رسیدن به گوانجو بود. در کنار جنبه تجاری، این شهر از اهمیت نظامی استراتژیکی نیز برخوردار بود و مرکز پدافند دریایی بشمار می‌رفت که مسئولیت محافظت از مسیرهای جنوبی به رودخانه مروارید را برعهده داشت.

نانتو در دوران حکومت مینگ مرکز پدافند دریایی مهمی در دهانه رودخانه مروارید بود. در سال ۱۵۲۱ طی نبرد تونمن (Tunmen) بین ناوگان چینی ها و پرتغالی‌ها به رهبری فرنائو پیرس دی دی آندرادی (Fernao Pires de Andrade) تاجر پرتغالی، این شهر نقش بسیار مهمی در موفقیت و پیروزی چینی ها در این جنگ ایفا کرد.

این نبرد در تنگه های بین Shekou و جزیره Nei Lingding رخ داد، و در عین حالی که پرتغالی‌ها از مزیت انواع سلاح‌های گرم بهره می‌بردند درنهایت بازنده این میدان جنگ بودند و آنجا را به قصد مالاکا (Malacca در مالزی) ترک کردند.هر چند این جنگ تاثیر زیادی بر تجارت چین با پرتغالی‌ها برجای نگذاشت، و به خاطر مقامات محلی فاسد و رشوه‌خوار، تجارت با این کشور متجاوز همچنان ادامه یافت.

نانتو بین سال های ۱۲۷۶ تا ۱۲۷۹ در برخی رویدادهایی نقش داشت که باعث سرنگونی سسله سانگ جنوبی شدند. دادگاه سلطنتی چین برای فرار از نیروهای کوبلای خان، مرکز خود را در شنزن تاسیس کرد. لو شیفو (Lu Xifu) نخست‌وزیر که فهمید مغول‌ها پیروز شده اند و به‌زودی آن‌ها را دستگیر می‌کنند، تصمیم گرفت به جای تسلیم شدن خودکشی کند تا آبروی این سلسله را حفظ نماید. او امپراتور بینگ که پسری هفت ساله بود را با طناب به خود بست و از روی صخره خود را به پایین پرتاب کرد.

خاندان چیو (Chiu) یا یائو (Zhao) در هنگ کنگ که نام خانوادگی شان با نام خانوادگی پادشاهی سانگ (Song) یکی بود اواخر قرن نوزدهم فهمیدند که امپراتور در چیوان (Chiwan) در نزدیکی Shekou فوت شده است و همان‌جا آرامگاهی به یاد او بنا کردند که تا به امروز نیز باقی است.

عصر شهر بازاری شنزن

هرچند که شنزن پیش از تبدیل‌شدن به کلان‌شهری قدرتمند صرفا یک روستای ماهیگیری بود، از سال ۱۹۵۳ شهر مقر استاندار بائوان (Bao'an) و یک شهر بازاری منطقه‌ای محسوب می‌شد. بعدها در سال ۱۹۷۹، بخش بائوان به سطح ریاست ارتقا یافت و مستقیما تحت نظارت و اداره استان گوانگدونگ قرار گرفت و از آن زمان به بعد نامش از روی همان شرک کوچک شنزن، به شنزن تغییر یافت. مرکز اداره استان در نزدیکی مرکز خرید فعلی دانگ من (Dongmen) در ناحیه لوهو قرار داشت.

نخستین منطقه ویژه اقتصادی

در می سال ۱۹۸۰ شهر شنزن به عنوان نخستین منطقه از پنج منطقه ویژه اقتصادی انتخاب شد. ابتدا، این منطقه روی شنزن جنوبی متمرکز شده بود و مساحتی معادل ۳۲۷٫۵ کیلومترمربع را پوشش می داد که بخش‌های لوهو، فوتیان، نان شان و یانتیان امروزی در آن بودند. ایده اصلی شکل‌گیری منطقه ویژه اقتصادی به‌کارگیری کاپیتالیسم بازار در جامعه در کنار آرمان های «سوسیالیسم با مشخصه‌های چینی» بود.

بخش بائوان یک‌بار دیگر در سال ۱۹۸۲ به‌عنوان قسمتی از شنزن تاسیس شد. بخش بائوان بعدها به ناحیه بائوان  تبدیل و خارج از منطقه ویژه اقتصادی قرار گرفت. شنزن در سال ۱۹۸۳ یک شهر زیرمجموعه استانی محسوب می‌شد و در نوامبر ۱۹۸۸ حق مدیریت اقتصادی استانی را به دست آورد. به‌واسطه این تغییرات جمعیت این شهر نیز رشد سریعی یافت و از ۳۰۰۰۰ نفر سکنه در سال ۱۹۸۰ به ۱۲ میلیون نفر در سال ۲۰۰۸ رسید. شنزن به یکی از بزرگ‌ترین شهرهای جلگه رودخانه مروارید تبدیل شد که قطب اقتصادی چین و بزرگ‌ترین پایگاه تولیدی تا به امروز محسوب می‌گردد. هتل مهمانسرای شنزن جایی است که مجلس مقننه موقت و شورای مجریه موقت هنگ کنگ باهم برای تسلیم هنگ کنگ در سال ۱۹۹۷ آنجا بودند.

به خاطر رشد اقتصادی قابل توجه شنزن بسیاری از چینی هایی که می‌خواستند به صورت غیرقانونی به هنگ کنگ بروند کاهش چشمگیری یافت. به‌طوری‌که در سال ۱۹۹۱ نزدیک به ۱۶۰۰۰ نفر حین عبور غیرقانونی از مرز دستگیر شدند اما این تعداد در سال ۲۰۰۰ به ۹۰۰۰ نفر رسید.

نهایتا منطقه ویژه اقتصادی شنزن در اولین روز جولای ۲۰۱۰ بزرگ‌تر شد که تمام نواحی شنزن به این منطقه پیوستند. این شهر اقتصادی در اوت ۲۰۱۱ میزبان برگزاری ۲۶ دوره بین‌المللی چند ورزشی یونیورسیاد (Universiade) دانشجویان ورزشکار دنیا بود.

جمعیت شنزن

کل جمعیت شهری شنزن تا پایان سال ۲۰۱۷ معادل ۱۲۵۲۸۳۰۰ نفر بود. که از این جمعیت ۴۴۷۲۲۰۰ نفر جمعیت ثبت‌شده بودند، و جمعیت اداری واقعی آن به بیشتر از ۲۰ میلیون نفر می‌رسید. شنزن قسمتی از ناحیه توسعه‌یافته جلگه رودخانه مروارید با ۴۴ میلیون ۷۳۸ هزار و ۵۱۳ نفر سکنه است که نه بخش شهری دارد.

دین و باورهای مذهبی

براساس گزارشی که اداره امور دینی دولت مردمی شهری شنزن منتشر کرده همانند سایر نقاط چین، در این شهر هم مذاهب محلی و بومی همچون بودائیسم و مذهب تائو دین اصلی مردم این شهر را تشکیل می‌دهند.

در تمام نواحی شنزن مساجد، و کلیساهای کاتولیک و پروتستانی را خواهید دید. براساس نتایج پژوهشی که دانشگاه کالیفرنیای جنوبی در سال ۲۰۱۰ انجام داد ۳۷ درصد مردم اینجا پیرو مذاهب محلی و بومی چین هستند، ۲۶ درصد بودایی، ۱۸ درصد تائویی و ۲ درصد مسیحیان و ۲ درصد را هم مسلمانان تشکیل می‌دهند و حدود ۱۵ درصد مردم شنزن هیچ دین و مذهبی ندارند. امروزه بیشتر مهاجران شنزن بیشتر به میراث معنوی مشترک وابسته به مذهب مردمی و بومی چینی اتکا می‌کنند. شنزن از سال ۲۰۰۹ به بعد میزبان سرپرستی کلیساهای کنفسیوس مقدس هم شدند.

زبان مردم شنزن

ساکنین و محلیانی که پیش از تشکیل منطقه ویژه اقتصادی در این ناحیه زندگی می‌کردند عمدتا یا به زبان هاکایی سخن می‌گفتند یا لهجه کانتونی (Cantonese) که هردو زبان محلی قومی استان گوانگ دونگ هستند.

دو نوع لهجه کانتونی استفاده می‌شد که یکی کانتونی استاندارد و معیار بود، و دیگری گویش Weitou نام داشت که اهالی روستاهای جنوب جاده Fuhua به آن زبان صحبت می‌کردند. گویش Weitou زبان محلی دو یا سه روستای جنوب رودخانه شنزن در هنگ کنگ نیز هست.

امروزه جوانان کانتونی در شنزن بیشتر به لهجه معیار سخن می‌گویند. هرچند برخی از بومیان هاکا و جوامع کانتونی زبان در سکونتگاه‌های شهری پراکنده‌شده‌اند اما اکثریت شان هنوز هم در روستاهای شهری و نیمه‌شهری سنتی شان روزگار می‌گذرانند. تعداد بالای مهاجران به شهر تغییرات چشمگیری در چشم‌انداز زبانی شنزن به وجود آورد و باعث شد که گویش این شهر بیشتر به سمت زبان چینی ماندرین برود. دولت مرکزی چین نیز تلاش زیادی در این راستا کرد چراکه ماندرین زبان رسمی کشور چین است. حتی علیرغم تمام تغییراتی که زبان این منطقه متحمل شده است هنوز هم زبان‌های محلی همچون هاکا، کانتونی و Teochew میان بومیان و محلیان صحبت می‌شوند.

با توجه به اینکه ماندریان زبان رسمی چین است و با توجه به‌سختی و دشواری زبان چینی،مهاجرانی که به گویش ماندریان سخن می‌گویند علاقه‌ای به یادگیری گویش های محلی ندارند. با این حال، آمار و ارقام در سال های گذشته نشان می دهد که فرزندان این مهاجران کم‌کم جذب این فرهنگ بومی‌شده اند فرهنگی که از طریق روابط دوستی و به‌واسطه رسانه ها در حال عرض‌اندام است.